فوتبال غرق در تبعیض جنسیتی

به قلم: فاطمه مرادی (کارشناس ارشد تربیت بدنی و مربی درجه A فوتبال کشور) / چاپ شده در شماره 13 خوربران

فوتبال معمولاً به عنوان محبوب ترین ورزش در جهان شناخته می‌شود. بیش از یک میلیارد بیننده تلویزیونی در سراسر جهان مسابقات را تماشا می‌کنند. از نظر مشارکت، فوتبال یکی از معدود ورزش هایی است که در تمام نقاط جهان انجام می‌شود .در حالی که علاقه و مشارکت در فوتبال یک پدیده جهانی است ،موفقیت فوتبال بین المللی در هر کشور به طور چشمگیری متفاوت است.، فوتبال مدت ها به عنوان یک ورزش غیر قابل قبول برای زنان در نظر گرفته می‌شد .زنانی که فوتبال بازی می‌کردند خود را در معرض انتقادات به دلیل مردانگی و خیانت به ارزشهای اجتماعی زن قرار دادندنابرابری جنسیتی مقوله‌ای است که از آغاز سپیده‌دم ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻤﺮاه ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻮده و ﻫﺮ زﻣﺎن و در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ به‌گونه‌ای مطابق با آن ﺷﺮاﻳﻂ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻠﻮه ﻛﺮده اﺳﺖ. از جامعه‌ای به جامعۀ دﻳﮕﺮ و از ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ. فمینیست‌ها در ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺧﻮد به ﯾﮑﯽ از مهم‌ترین ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت که ﺗﺒﻌﯿﺾ و فرصت‌های ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ درﺑﺎره زﻧﺎن است می‌پردازند. به ﻋﻘﯿﺪه آن‌ها ماهیت ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای ورزش زﻧﺎن و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ درزمینه‌ی ورزﺷﯽ ﺑﺮای زﻧﺎن که از ﺳﻮی ﻣﺮدان به وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ. به ﻋﻘﯿﺪه آن‌ها ورزش ﺑﺮ اﺳﺎس تفاوت‌های ﺟﻨﺴﯽ تنظیم‌شده و ﭘﺴﺮان از دﺧﺘﺮان ورزﺷﮑﺎر قوی‌ترند. همچنین ﻣﺮدان از ﻃﺮﯾﻖ ورزش می‌خواهند ﺑﺮﺗﺮی ﺧﻮد به زﻧﺎن را ﻧﺸﺎن دهند؛ که اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه که ﻣﺮدان به زﻧﺎن ﮐﻤﺘﺮ ﻓﺮﺻﺖ دهند ﺗﺎ در فعالیت‌های ورزﺷﯽ سازمان‌دهی ﺷﺪه و دوره‌های مربیگری شرکت کنند.

در ﻣﻮرد ﻓﻮﺗﺒﺎل وﺿﻊ به همین شیوه بود و مدت‌های ﻣﺪﯾﺪی اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺷﻨﯿﺪه می‌شد که زﻧﺎن را چه به فوتبال! که زنان درنهایت اهداف ﺧﻮد را دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و باوجود مخالفت‌ها و ﺳﺨﻨﺎن ﺗﻤﺴﺨﺮ ﺑﺎری که از ﺳﻮی ﻣﺮدان ابراز می‌شد، پا به میدان می‌گذاشتند تبعیض و فاصله بسیار زیاد بین حقوق مردان و زنان در دنیای ورزش مسئله‌ای قابل‌توجه است. تبعیض‌های جنسیتی بین آقایان و خانم‌ها در جامعه مردسالار ایرانوجود دارد و این نگاه فقط محدود به بازی فوتبال نبوده و نیست و در اکثر رشته‌های ورزشی بوده است. البته در تمام زمینه‌ها این نگاه مردسالارانه بوده و فقط مختص به ورزش نیست و می‌توان از حضور بانوان در پست‌های مدیریتی، ادارات، شرکت‌ها و حتی مجلس و... اشاره کرد. مثال‌های فراوانی از تبعیض جنسیتی در فوتبال وجود دارد. کمبود امکانات، تسهیلات، فرصت‌ها و حامیان مالی و ... نمونه‌هایی از این موارد به شمار می‌روند. و همچنین تکنیک های تولید واقعی مورد استفاده در ورزش زنان و مردان به طور قابل توجهی متفاوت است و باعث می‌شود ورزش زنان از اهمیت و هیجان کمتری برخوردار شوداستفاده بیشتر از گرافیک روی صفحه در مسابقات قهرمانی مردان در مقایسه با زنان و اغلب فریم های ویدئویی با مدت زمان طولانی تر وجود دارد. میزان قرارداد بازیکنان حرفه‌ای زن در مقایسه با مردان، بسیار کمتر است جلوگیری از حضور گسترده زنان در ورزشگاه‌ها در مقایسه با مردان نیز نوعی تبعیض جنسیتی به شمار می‌رود. عده‌ای عقیده دارند  «فوتبال یک ورزش کاملِ مردانه است.» این جمله آب یخی است بر پیکر تلاش زنانی که در سراسر دنیا به شکل حرفه‌ای و حتی آماتور فوتبال بازی می‌کنند. که به هیچ طریق زنان نمی‌توانند در این تعریف و قالب جا بگیرند، آن‌ها بر این باورند که اصول این رشته ورزشی چون از ابتدا توسط مردان پایه‌گذاری شده پس تا ابد مردانه باقی می‌ماند. استفاده از ادبیات جنسیتی رایج و متداول است.

گرد مولر توپچی تیم ملی فوتبال آلمان روزی گفته بود: زن‌ها به تنها جایی که تعلق ندارند، زمین‌بازی فوتبال است چه‌بهتر که آن‌ها به مرد منت بگذارند و از پشت اجاق خوراک‌پزی آشپزخانه تکان نخورند. بیورلی رنجر، معروف به (پله مؤنث) که جزو تیم فوتبال بانوان (اس – ک – بن) پایتخت آلمان غربی بوده و در آن تیم بازی کرده است. به خبرنگاران در این رابطه گفت خودم خوب می‌دانم که اشاره مولر به من بود. ولی بهتر است او بداند که من آشپزی اصلاً بلد نیستم و در ذائقه من فوتبال خوش‌طعم‌تر است! مجله اشترون نوشت مولر ناچار است قبول کند که دنیا عوض‌شده است و فوتبال دیگر خاص مولرها نیست. اﻣﺮوزه ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﺎﯾﮕﺎه زﻧﺎن در ﻓﻮﺗﺒﺎل به ﯾﮑﯽ از حوزه‌هایﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻮم تبدیل‌شده هرچند که ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ زﻧﺎن در دوره‌هایگذشته در ﻓﻮﺗﺒﺎل شناخته‌شده ﻧﺒﻮد اﻣﺎ اﻣﺮوزه توجه جهانیان را به ﺧﻮد معطوف کرده‌اند. ﻓﻮﺗﺒﺎل نه‌تنها ﯾﮏ ﺑﺎزی زﯾﺒﺎﺳﺖ بلکهﺗﺠﺎرﺗﯽ بین‌المللی و قابل‌مشاهده اﺳﺖ؛ کهﻣﺸﺘﺮﯾﺎن آن به ﺗﯿﻢ موردعلاقه ﺧﻮد متعهد و وﻓﺎدار می‌باشند. ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﻌﺪ ﺗﺠﺎری موردتوجه ﺑﺴﯿﺎری از رسانه‌های جهانی هست. در سال‌های اخیر تبعیض جنسیتی در دنیای ورزش رو به کاهش است. در دهه‌های اخیر شاهد حضور بیشتر بانوان در تورنمنت‌هایی زیادی بوده‌ایم. بااین‌حال تبعیض و فاصله بسیار زیاد بین حقوق مردان و زنان در دنیای ورزش مسئله‌ای قابل‌توجه است.اگرچه طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای کاهش تبعیض جنسیتی در ورزش صورت گرفت اما طی یک سال گذشته این روند سرعت بیشتری پیداکرده و امید است که در سال‌های آینده این تبعیض به کمترین سطح آن برسد و به جایی برسیم که زنان سرزمینمان همانند مردان ،دوش به دوش مردان ،با خیال آسوده به فوتبال بپردازند و موجبات سربلندی کشور عزیزمان ایران را فراهم نمایند.