عدم پخش فوتبال بانوان، چرا و چگونه؟

فاطمه مرادی/ (چاپ شده در شماره 14 خوربران)

ﺑﺴﯿﺎری ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻨﺪ که ﻓﻮﺗﺒﺎل زﻧﺎن پدیده‌ای اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻧﻮظهور، اﻣﺎ از ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﯿﻢ ﻓﻮﺗﺒﺎل زﻧﺎن ﻧﺰدﯾﮏ به 120 ﺳﺎل می‌گذرد.ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻟﻴﮓ ﺑﺮﺗﺮ ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﺎﻧﻮان ایران از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪ این‌سو به‌صورت ﻓﺼﻠﻲ و ﺑﺎ ﺣﻀﻮر تیم‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آن‌ها از ﺣﺪاﻗﻞ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺮﮔﺰار می‌شود.
اﻳﻦ رقابت‌ها در ورزشگاه‌های ﺳﻄﺢ ﻛﺸـﻮر و ﺑـﺎ ﺣﻀـﻮر ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان ﺑﺎﻧﻮ اﻧﺠﺎم می‌شود و ﺗﻤﺎم ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت از ﻗﺒﻴﻞ داور، کمک‌داور، ﻧﺎﻇﺮ و ﻏﻴﺮه ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻧﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻟﻴﮓ ﺑﺮﺗﺮ ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﺎﻧﻮان اﻳﺮان ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ لیگ کوثر، ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﺑﺎﺷﮕﺎﻫﻲ ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﺎﻧﻮان در اﻳﺮان اﺳﺖ و نخستین دوره آن طی سال‌های 1386 تا 1387 برگزار شد که در اوایل به‌صورت مجتمع برگزار می‌گردید اما در حال حاضر به‌صورت رفت‌وبرگشت ﺑﺮﮔﺰار می‌شود. از آنجایی که فوتبال پرمخاطب‌ترین ورزش در جهان است و از صنايع بزرگ در ورزش که با استفاده از رسانه‌های گوناگون ديداري، شنيداري، مکتوب و ديجيتال، افراد در سراسر جهان می‌توانند بازی‌های تيم‌هاي فوتبال را از رسانه ها دنبال کنند که اين تفاوت‌ها نسبت به ورزش‌های دیگر است که موجب می‌شود بعضی تيم‌ها، مخاطبان رسانه‌ای زیادتری داشته باشند و مبالغ بالاتري از قراردادهاي رسانه‌ها را نصيب خود کنند.

هزاران نفر در سراسر دنیا بازی لوئیزا نسیب فرانسوی را در لیون فرانسه به تماشا می‌نشینند و از حرکات پا به توپ این ستاره خط میانی در تیم ملی فرانسه به شور می‌آیند چرا که ورزش‌های حرفه‌ای و پرطرفدار همچون فوتبال موجب رشد صنعت ورزش شده‌اند. ورزش فوتبال بیشترین پخش تلویزیونی را به خود اختصاص داده است ولی در هیچ‌یک از دوره‌ی رقابت‌های فوتبال بانوان نه‌تنها از پخش زنده یا پخش با تأخیر بازی‌های ایران خبری نبود، بلکه از پخش تصاویری کوتاه ازگل‌های زده ایران نیز در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران خودداری شده است. بخش‌های خبری تلویزیون نیز هنگام پوشش اخبار این تیم، صرفاً به پخش یک عکس از بازیکنان تیم ملی ایران اکتفا می‌کردند.

این غیبت منجر به حذف و به حاشیه راندن ورزش زنان شده است. با این‌حال نیز بانوان ایرانی نیز در خبرها و گزارش‌های ورزشی کمتر موردتوجه رسانه‌های رسمی قرارگرفته‌اند و اخبار ورزشی کمتر به پوشش خبرهای بانوان پرداخته‌اند. این مسئله می‌تواند دقیقاً همان انگیزه‌ای را برای بانوان ایجاد کند که در سایر کشورها نیز حاکم بوده است. بدین معنی که با توجه به ناکافی بودن پوشش خبری گزارش‌های ورزشی ورزش بانوان، ورزشکاران زن برای جبران این کم و کاستی، سراغ شبکه‌های مجازی می‌روند در میان گونه‌های متنوع رسانه‌ها، شاید هیچ رسانه‌های به اندازه خبرگزاری در پرتو فناوری‌های جدید ارتباطی به‌ویژه اینترنت و قابلیت‌ها و ابزارهای کم نظیر چند رسانه‌ای و تعاملی آن، دچار تحول ساختاری و کارکردی نشده باشد.

در سالهای اخیر یکی از کاربردهای اینترنت استفاده در شبکه های اجتماعی بوده است. شبکه های اجتماعی تحت عنوان ابزار اشتراک گذاری اطلاعات و تجارب تعریف شده است شبکه‌های اجتماعی در دنیای ورزش بسیار محبوب بوده است و به‌عنوان یک رسانه مهم برای ایجاد و توسعه تعامل و به اشتراک‌گذاری اخبار و رویدادها از سوی تیم‌ها و ورزشکاران مورد استفاده قرار می‌گیرند. این فضای مجازی است که دسترسی بی سابقه ای به ورزشکاران حرفه ای را به هواداران داده است و برای اولین پس از سالها بانوان با تکیه بر فضای مجازی می‌توانند به آقایان ثابت کنند که می‌توانند با توپ بازی کنند و یا حتی خیلی بهتر و زیبا تر، جذابتر و البته ظریفتر از آنها توپ را به گردش در می‌آورند، پخش بازی های فوتسال و فوتبال بانوان از طریق فضای مجازی باعث شده است که نه تنها بانوان و آقایان نیز بدون حواشی به تماشای این فرآیند جذاب و زیبا از طریق فضای مجازی بنشینند

زنان و دختران در فضای مجازی، به خصوص آن‌ها که مخاطبان بیشتری دارند، تمایل دارند با تکیه بر امکانات پلتفرم های اجتماعی علاوه بر بیان دغدغه ها، دیدگاه ها و بازنمود نگرش و ارزش‌های شخصی شان، دیگران را نیز به تفکر در این زمینه ترغیب یا بر آن‌ها تأثیر بگذارند. و البته این فضا، بستر جدیدی را نیز برای تبلیغ کالا و خدمات برای صاحبان مشاغل و بخصوص مشاغل و کالاهای مرتبط به حوزه بانوان ایجاد کرده است.

باید به این نکته مهم توجه داشت که به زعم کارشناسان ﺷﺒﮑﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺿﻤﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺸﺎﻫﺪه، ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ دﯾﮕﺮان و ﻧﯿﺰﺗﻘﻠﯿﺪ، ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. از طرفی رسانه‌ای شدن عرصه‌های مختلف زندگی، به‌ویژه در قالب مجازی شدن، باعث بروز و ظهور سبک‌های متنوع زندگی در رسانه‌های مجازی، به‌ویژه در شبکه های اجتماعی شده است. زنان از جمله مهم ترین فعالان فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به شمار می‌روند و میزان مصرف رسانه‌ای آن‌ها در سال‌های اخیر با افزایش چشمگیری رو به رو بوده است. آنان با فعالیت در شبکه های اجتماعی هم بر آن تأثیر گذاشته و هم از آن تأثیر می‌پذیرند، لذا توجه به نوع فعالیت و بهره‌برداری آنان از این فضا امکان شناخت هرچه بیشتر علایق، سلایق و ترجیحات آن‌ها را فراهم می‌آورد. زنان که در سال های اخیر حضور پررنگ تری در فضاهای علمی، شغلی و اجتماعی پیدا کرده و در بعضی زمینه‌ها از مردان پیشی گرفته‌اند، حالا تریبونی غیر رسمی دارند که می‌توانند در آن مخاطبان را با خود همراه ساخته و تصویری از زندگی زنانه به آن‌ها ارائه کنند که تا پیش از این ارائه نشده بود. آن‌ها خود را در حال انجام دادن فعالیت هایی نشان می‌دهند که از آن لذت می‌برند، خانوادۀ خود و روابط خانوادگی و دوستانه خود را طوری تصویر می‌کنند که می‌پسندند.

به این ترتیب کلیشه‌های رسمی در شبکه‌های اجتماعی شکسته شده و تصاویری از گروه های مختلف زنان منتشر می‌شود که سرشار از تفاوت‌ها و تمایزهاست. تمایزهایی که زنان آگاهانه یا ناخودآگاه بر آن‌ها تأکید می‌کنند .در این بین بانوان فوتبالیست با توجه به غفلت رسانه‌ها از ورزش بانوان به سمت شبکه‌های مجازی روی آورده و به انتشار اخبار فیلم و عکس های خود جهت بیشتر دیده شدن و رسانه سازی کردن روی آورده اند که از بعد رسانه‌سازی می‌تواند مفید باشد و از بعد معروف شدن افرادی که فوتبالیست قهار یا سرشناسی نیستند و باعث معروفیت کاذب آن‌ها می‌شود می‌تواند مضرر باشد و فضای مجازی معیار قضاوت و معروفیت قرار بگیرید

در نهایت می‌توان گفت دختران امروز مادران فردای این سرزمین هستند. زنان و دختران به دلیل نقش عظیمی که در تربیت و تعالی افراد و درنتیجه جامعه دارند به فراخور نقش و کارکرد مهمی که بر عهده دارند باید موردتوجه جدی قرار گیرند رسانه‌ها می‌توانند موجب شکل‌گیری آرزوها و رؤیای دختران در حوزه‌های شود همچنین رسانه‌ها می‌توانند تصورات مردم از موفقیت‌های ورزشی زنان شکل دهند.